नवी दिल्ली : देशात लोकसभेसाठी Lok Sabha Elections 2024 लवकरच निवडणूक होणार असून, त्यासाठी निवडणूक आयोग Election Commission उद्या तारखा जाहीर करणार आहे. या घोषणेमुळे देशात आदर्श आचारसंहिता Code of conduct लागू होणार असून, त्यामुळे अनेक निर्बंधही लागू होणार आहेत. नेमकी आचारसंहिता म्हणजे काय जाऊन घेऊया.
देशात कोणत्याही अडथळ्याविना पारदर्शक आणि निष्पक्ष निवडणुका पार पडाव्यात यासाठी निवडणूक आयोगाने आदर्श आचारसंहितेच्या रूपाने काही नियम आणि मानके निश्चित केली आहेत, ज्याचे पालन सर्व राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांना बंधनकारक आहे. त्याअंतर्गत निवडणूक आयोगाने राजकीय पक्ष, उमेदवार आणि मतदारांसाठी सर्वसाधारण आचरणापासून सभा, मिरवणूक, मतदान, मतदान केंद्रे, पर्यवेक्षक आणि जाहीरनाम्यांपर्यंत नियम व कायदे निश्चित केले आहेत.
राजकीय पक्ष आणि नेत्यांसाठी नियम
- विविध जाती-जमातींमध्ये मतभेद किंवा द्वेष निर्माण करणारी कृत्ये करू नये.
- धोरणांवर आणि कामावर टीका करा, कोणत्याही पक्षाच्या, नेत्याच्या किंवा कार्यकर्त्याच्या वैयक्तिक आयुष्यावर भाष्य करू नये . – कोणत्याही जाती किंवा संप्रदायाच्या भावनांचा वापर करून मतदान करण्याचे आवाहन करू नये.
- मंदिर, मशीद किंवा अन्य कोणत्याही प्रार्थनास्थळाचा वापर निवडणूक प्रचारासाठी करू नये.
- मतदारांना लाच देणे, धमकावणे, मतदान केंद्रापासून १०० मीटर अंतरावर प्रचार करणे ही गुन्हेगारी कृती मानली जाईल.
- निवडणूक प्रचार, मतदानाच्या 48 तास अगोदर जाहीर सभा, सर्वांवर बंदी.
- कोणत्याही राजकीय पक्षाच्या किंवा उमेदवाराच्या घरासमोर निदर्शने किंवा निदर्शने करू नयेत.
- एखाद्या व्यक्तीच्या जमिनीवर, इमारतीवर, कंपाऊंडच्या भिंतींवर झेंडे फडकावणे, बॅनर टांगणे, माहिती चिकटविणे आणि घोषणा लिहिण्याची परवानगी नेत्यांना त्यांच्या परवानगीशिवाय देता येणार नाही.
- राजकीय पक्ष आणि उमेदवारांनी आपल्या समर्थकांनी इतर पक्षांच्या सभा किंवा मिरवणुकांमध्ये अडथळा आणणार नाही किंवा अडथळा आणण्याचा प्रयत्न करणार नाही याची काळजी घ्यावी.
- ज्या ठिकाणी इतर पक्षांच्या सभा सुरू आहेत, त्या ठिकाणी कोणत्याही पक्षाने मिरवणूक काढू नये. एका पक्षाने लावलेली पोस्टर्स दुसऱ्या पक्षाच्या कार्यकर्त्यांनी काढू नयेत.
मेळावा आणि राजकीय बैठकांसाठी नियम
- रॅलीचे सर्व किंवा ठिकाण व ठिकाणाची पूर्वमाहिती पोलिस अधिकाऱ्यांना देण्यात यावी.
- राजकीय पक्ष आणि नेत्यांनी आपण जिथे सभा घेणार आहोत, तेथे आधीच कोणतेही निर्बंध नाहीत, याची आधीच काळजी घ्यावी.
- सभागृहात लाऊडस्पीकर च्या वापराची परवानगी ही अगोदरच घ्यावी.
- सभेदरम्यान कोणताही अनपेक्षित प्रकार घडू नये यासाठी पोलिसांची मदत घ्या.
मिरवणुकीसाठी काय आहेत नियम ?
- मिरवणूक सुरू होण्याची वेळ, मार्ग आणि समाप्तीची वेळ आणि ठिकाण पोलिसांना अगोदरच द्यावे लागेल.
- ज्या भागातून मिरवणूक काढली जात आहे, त्या भागात कोणतेही निर्बंध नाहीत का, हे आधीच जाणून घ्या.
- वाहतुकीवर परिणाम होणार नाही अशा पद्धतीने मिरवणुकीचे व्यवस्थापन करा.
- एकाच दिवशी, एकाच मार्गावर एकापेक्षा जास्त राजकीय पक्षांनी मोर्चा काढण्याचा प्रस्ताव ठेवला तर वेळेबद्दल आधीच बोला.
- मिरवणूक रस्त्याच्या उजव्या बाजूने काढावी.
- मिरवणुकीदरम्यान शस्त्रे व इतर हानिकारक साहित्य बाळगू नये.
- ड्युटीवर असलेल्या पोलिसांच्या सूचना व सल्ल्याचे काटेकोरपणे पालन करावे.
