मुंबई : केंद्र सरकार काळ्या पैशावर कारवाई करत असल्याने नाशिक, देवास आणि बंगळुरू येथील छापखान्यातील 1761 दशलक्ष रुपयांच्या नोटा रिझर्व्ह बँकेकडे पोहोचण्यापूर्वीच गायब झाल्या आहेत. विशेष म्हणजे या काळात रघुराम राजन गव्हर्नर होते. मात्र, त्या नोटांवर कोणाच्या सह्या होत्या, असा प्रश्न निर्माण झाला आहे. गायब झालेल्या सर्व नोटा नवीन डिझाईनच्या असून, 880 अब्ज 32 कोटी 50 लाख रुपये (8,80,32,50,00,000) किमतीच्या आहेत. रिझर्व्ह बँकेनेच छापलेल्या नोटांपैकी केवळ 7 हजार 260 दशलक्ष नोटा पोहोचल्याचा खुलासा केल्याने देशाच्या अर्थव्यवस्थेत मोठी खळबळ उडालीये.
प्रिंटिंग हाऊसमधून आरबीआय नोटा खरेदी करते
करन्सी नोट प्रेस नाशिक, बँक नोट प्रेस देवास आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया नोट मुद्रांक प्रा. लि. बेंगळुरूमधील चलनी नोट प्रिंटिंग हाऊसमधून आरबीआय नोटा खरेदी करते. या बँकेकडून खरेदी केलेल्या नोटा देशभरात वितरित केल्या जातात. एप्रिल 2015 ते मार्च 2016 या कालावधीत नाशिक करन्सी प्रेसमधून 500 रुपयांच्या 210 दशलक्ष नोटा आरबीआयला पाठवण्यात आल्या होत्या. एप्रिल 2015 ते डिसेंबर 2016 पर्यंत 345 दशलक्ष नोटा पाठवण्यात आल्या होत्या, तर एप्रिल 2016 ते मार्च 2017 पर्यंत 1,662 दशलक्ष नोटा पाठवण्यात आल्या होत्या.
नोटा गेल्या कुठे ?
बंगळुरू प्रेसकडून 5,195.65 दशलक्ष नोटा आणि देवासमधून 1,953 दशलक्ष नोटा, एकूण 8,810.65 दशलक्ष नोटा याच कालावधीत रिझर्व्ह बँकेला पाठवण्यात आल्याची माहिती अधिकार कार्यकर्ते मनोरंजन एस. रॉय यांनी दिलीये. यापैकी केवळ 7,260 दशलक्ष नोटा मिळाल्या आहेत, असे आरबीआयने 2016-17 च्या अहवालात स्पष्ट केले आहे. यावरून एकूण 1,760.65 दशलक्ष नोटा गायब असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. एवढ्या बेहिशेबी नोटा चलनात असताना आणि जबाबदार अधिकारी असताना या नोटा गेल्या कुठे, कोणालाच कसे कळले नाही, असे प्रश्न आता उपस्थित केले जात आहेत.
वसुलीसाठी नोटाबंदी पुन्हा केली जाईल का?
1994 मध्ये 500 आणि 2000 मध्ये 1000. या दोन्ही नोटा सोळा वर्षे चलनात होत्या. मात्र, नोटाबंदीनंतर या दोन्ही प्रकारच्या सुमारे 15.3 लाख कोटी नोटा रिझर्व्ह बँकेकडे परत आल्या आहेत. त्यामुळे एकाच वर्षात गायब झालेल्या कोट्यवधी रुपयांच्या नवीन डिझाईनच्या नोटा परत मिळवण्यासाठी ते पुन्हा नोटाबंदी करणार का, असा प्रश्न अर्थतज्ज्ञांना पडला आहे.
