How to Become Pilot : सिनेसृष्टीतील अनेक कलाकारांची मुलं हे त्यांच्याच पावलावर पाऊल टाकत अभिनय क्षेत्राकडे वळतात. तर काही कलाकार मंडळी मात्र याला अपवाद ठरताना पाहायला मिळत आहेत. मराठी चित्रपटसृष्टीत आपल्या उत्तम अभिनय शैलीमुळे प्रेक्षकांची मनं जिंकणारे अभिनेते म्हणजे शरद पोंक्षे. त्यांची लेक सिद्धी ही पायलट झाली आहे. शरद पोंक्षे यांची मुलगी सिद्धी पायलट होण्याचे शिक्षण घेण्यासाठी परदेशात गेली होती. आता नुकतंच तिने तिचं शिक्षण पूर्ण केलं आहे. पायलट होणं खूप सोप्प नाहीये तर ते तितकं कठीण देखील नाहीये. तर जाणून घेवूयात पायलट होण्यासाठी लागणाऱ्या महत्वाच्या गोष्टी.
पायलट होण्यासाठीच्या 5 पायऱ्या (How to Become Pilot)
१. मूलभूत विषयात प्राविण्य – गणित आणि भौतिकशास्त्रासारख्या मूलभूत विषयांमध्ये मजबूत पाया तयार करा, जे विमानचालन तत्त्वे समजून घेण्यासाठी आवश्यक आहेत.
२. फिटनेस चाचणी पास करणं – विमान चालवण्यासाठी आवश्यक असलेल्या शारीरिक आणि मानसिक तंदुरुस्तीच्या गरजा तुम्ही पूर्ण करत आहात याची खात्री करण्यासाठी कठोर वैद्यकीय तपासणी पास करणं आवश्यक आहे. फिटनेस चाचणी करताना त्यात डोळ्यांची दृष्टी, साखरेची पातळी, रक्तदाब यासह अनेक तपासण्या केल्या जातात. ही चाचणी पूर्ण केल्यानंतर आणि डीजीसीएकडून पूर्ण फिटनेस प्रमाणपत्र मिळाल्यानंतर पुढील प्रशिक्षण उपयुक्त ठरेल. जर तुमच्या फिटनेसमध्ये काही कमतरता असेल तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने पूर्ण उपचार घेतल्यानंतर पुन्हा तपासणीसाठी अर्ज करू शकता. पूर्ण फिटनेसशिवाय पायलट होता येत नाही. एकदा तुम्हाला फिटनेस प्रमाणपत्र मिळाले की, तुम्ही उड्डाण प्रशिक्षणात भाग घेण्यासाठी विद्यार्थी पायलट परवान्यासाठी अर्ज करू शकता.
३. नागरी विमान वाहतूक संचालनालयामार्फत घेण्यात येणाऱ्या परीक्षेत उत्तीर्ण होणं – आवश्यक परवाने आणि प्रमाणपत्रे मिळविण्यासाठी नागरी विमान वाहतूक संचालनालय (किंवा तुमच्या देशातील संबंधित विमान वाहतूक प्राधिकरण) द्वारे घेतलेली परीक्षा पास करणे आवश्यक आहे.
४. 200 तासांचं उड्डाण प्रशिक्षण – प्रमाणित उड्डाण प्रशिक्षकांच्या मार्गदर्शनाखाली अंदाजे 200 तासांचे उड्डाण प्रशिक्षण पूर्ण करा. या प्रशिक्षणामध्ये उड्डाण कौशल्ये विकसित करण्यासाठी आणि आत्मविश्वास निर्माण करण्यासाठी व्यावहारिक उड्डाण अनुभवाचा समावेश आहे.
५, टाईप रेटिंग – आवश्यक फ्लाइट तास आणि परवाने प्राप्त केल्यानंतर, आपण उड्डाण करू इच्छित असलेल्या विमानासाठी विशिष्ट “टाईप रेटिंग” घ्या. हे विशेष प्रशिक्षण हे सुनिश्चित करते की, तुम्ही विशिष्ट विमान मॉडेल चालवण्यास पात्र आहात.
हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की पायलट होण्यासाठीच्या नेमक्या आवश्यकता आणि पायऱ्या देशाच्या विमान वाहतूक नियमांवर आणि तुम्ही कोणत्या पायलट परवान्याच्या प्रकारावर (उदा. खाजगी पायलट परवाना, व्यावसायिक पायलट परवाना, इ.) मिळवायचे आहे यावर अवलंबून बदलू शकतात. महत्वाकांक्षी वैमानिकांनी या प्रक्रियेवरील सर्वात अचूक आणि अद्ययावत माहितीसाठी नेहमी त्यांच्या स्थानिक विमान प्राधिकरण किंवा उड्डाण शाळांशी संपर्क साधावा.
पायलट होण्यासाठी मूलभूत पात्रता काय आहे?
आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल की, पायलट होण्यासाठी मूलभूत पात्रता काय आहे? तर एखाद्या व्यक्तीला इतक्या सहजासहजी विमान उडवणं शक्य नसतं. त्यासाठी काही कौशल्य आणि पात्रतेची आवश्यक असते. पायलट होण्यासाठी मूलभूत पात्रता म्हणजे हायस्कूल डिप्लोमा हवा असतो. याव्यतिरिक्त, उमेदवारांनी वैद्यकीय फिटनेस आवश्यकता पूर्ण करणे आवश्यक आहे आणि आवश्यक पायलट परवाने आणि प्रमाणपत्रे मिळविण्यासाठी विमान वाहतूक प्राधिकरणाद्वारे आयोजित विशिष्ट उड्डाण प्रशिक्षण आणि परीक्षा उत्तीर्ण करणे आवश्यक आहे. यासाठी अनेक पायऱ्या देखील आहेत. पहिलं म्हणजे मूलभूत प्रशिक्षण. बारावीमध्ये तुम्हाला गणित, भौतिकशास्त्र या विषयात उत्तीर्ण होणं आवश्यक असतं. तुम्ही डिप्लोमा किंवा इतर कोर्स केले असल्यास काळजी करण्याची गरज नाही.
‘असा’ अर्ज करावा लागतो
१. पायलट बनू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना प्रथम DGCA कडे अर्ज करावा लागतो.
२. यामध्ये आपली कागदपत्रे, गुण प्रमाणपत्र त्यांच्या वेबसाईटवर जाऊन अपलोड करावे लागतील. ही पायरी यशस्वीरित्या पूर्ण झाल्यानंतर, तुमच्यासाठी एक युनिक नंबर किंवा आयडी जारी केला जातो.
३. विमान वाहतूक उद्योगात हा आयडी खूप महत्वाचा असतो. तो जर असेल तरच पुढील प्रशिक्षणासाठी अर्ज करता येतो. त्याचबरोबर पायलट तंदुरुस्त असणं आवश्यक आहे.
४. पायलटसाठी फिटनेस चाचणीचे वर्ग 1 आणि वर्ग 2 असे दोन टप्पे असतात.
५. DGCAच्या मान्यताप्राप्त वैद्यकीय तपासणी प्रयोगशाळांमधील योग्य प्रमाणित डॉक्टरांकडून ही परीक्षा घेतली जाते. याचे तपशील डीजीसीएच्या वेबसाइटवर उपलब्ध आहेत.
आता जाणून घेवूयात निवड प्रक्रियेबद्दल
१. पहिल्या चार परीक्षा : पायलट होण्यासाठी लेखी आणि प्रात्यक्षिक अशा दोन टप्प्यातील परीक्षा असतात. दोन्हीमध्ये प्रभुत्व मिळवणं आवश्यक असतं. लेखी परीक्षेत हवामानशास्त्र, हवाई नियमन, हवाई नेव्हिगेशन, तांत्रिक, रेडिओ टेलिफोनी असे पाच विषय असतात. पहिल्या चार परीक्षा डीजीसीएद्वारे घेतल्या जातात. रेडिओ टेलिफोनी ही परीक्षा केंद्रीय दूरसंचार मंत्रालयाद्वारे घेतली जाते. या विषयात उत्तीर्ण झाल्यानंतर 5 वर्षांच्या आत उड्डाण प्रशिक्षणातही उत्तीर्ण व्हायला पाहिजे. लेखी परीक्षा पास झाल्यानंतरच प्रात्यक्षिक परीक्षा देणं फायद्याचं आहे.
२. शैक्षणिक पात्रता: उमेदवारांना हायस्कूल डिप्लोमा किंवा समतुल्य शैक्षणिक पात्रता असणे आवश्यक आहे.
३. वयाची आवश्यकता: इच्छुक वैमानिकांसाठी किमान आणि कमाल वयाच्या अटी आहेत, ज्या पायलट परवान्याच्या प्रकारानुसार बदलू शकतात.
४. वैद्यकीय परीक्षा: उमेदवारांनी विमानचालन-मंजूर वैद्यकीय परीक्षकांकडून घेतलेली कसून वैद्यकीय तपासणी केली पाहिजे.
५. प्रवेश परीक्षा: इच्छुक वैमानिकांना सहसा प्रवेश परीक्षा द्यावी लागते, ज्यामध्ये गणित, भौतिकशास्त्र आणि विमानचालन-संबंधित ज्ञान यासारख्या विषयांचा समावेश असू शकतो.
६. फ्लाइट अ‍ॅप्टिट्यूड टेस्ट: अनेक फ्लाइट स्कूल आणि एअरलाइन्स उड्डाणासाठी उमेदवाराच्या नैसर्गिक योग्यतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी फ्लाइट अ‍ॅप्टिट्यूड चाचण्या घेतात. त्यानंतर मुलाखत आणि वैयक्तिक असेसमेंट द्याव्या लागतात.
७. उड्डाण प्रशिक्षण: निवडलेले उमेदवार प्रमाणित उड्डाण प्रशिक्षकांच्या मार्गदर्शनाखाली उड्डाण प्रशिक्षण सुरू करतात. या प्रशिक्षणामध्ये व्यावहारिक उड्डाण अनुभवाचा समावेश आहे, जो उड्डाण कौशल्य विकसित करण्यासाठी आणि आत्मविश्वास मिळविण्यासाठी आवश्यक आहे.
७. परवाना : आवश्यक उड्डाण तास पूर्ण केल्यानंतर आणि इतर सर्व प्रशिक्षण आवश्यकता पूर्ण केल्यानंतर, उमेदवारांनी त्यांचा पायलट परवाना आणि प्रमाणपत्रे मिळविण्यासाठी विमान वाहतूक प्राधिकरणाद्वारे आयोजित केलेल्या संबंधित परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.
फ्लाइट ट्रेनिंग स्कूल (Flight Training School)
प्रात्यक्षिक परीक्षेत फ्लाइट ट्रेनिंग स्कूलमध्ये 200 तासांचा फ्लाइट टाइम पूर्ण करावा लागतो. यात विमान चालवणे, टेक ऑफ, लँडिंग आणि रात्री विमान चालवणे यांचा समावेश असतो. हे पूर्ण केल्यानंतर तुम्ही व्यावसायिक पायलट परवान्यासाठी अर्ज करू शकता. पायलट होण्यासाठी DGCAने भारतातील जवळपास 30 हून अधिक फ्लाइट ट्रेनिंग स्कूल म्हणजेच पायलट प्रशिक्षण शाळांना मान्यता दिली आहे. यात सरकारी आणि खाजगी अशा दोन्ही प्रशिक्षण शाळांचा समावेश आहे. याविषयीची संपूर्ण माहिती डीजीसीएच्या वेबसाइटवरून मिळू शकतो. प्रशिक्षण शाळांबद्दल सखोल संशोधन करून आणि माजी विद्यार्थ्यांशी सल्लामसलत केल्यानंतरच प्रवेश घेणं योग्य ठरू शकतं.
विमान प्रशिक्षण शाळा
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय उरण अकादमी (IGRUA)
राष्ट्रीय उड्डाण प्रशिक्षण संस्था (NFTI)
चाइम्स एव्हिएशन अकादमी
अहमदाबाद एव्हिएशन अँड एरोनॉटिक्स लिमिटेड (AAA)
CAE ऑक्सफर्ड एव्हिएशन अकादमी
विंग्स एव्हिएशन प्रा. लि.
राजीव गांधी एव्हिएशन अकादमी (RGAA)
भारताच्या बाबतीत सांगायचं तर फ्लाइट ट्रेनिंग स्कूलमध्ये उड्डाण करण्यासाठी प्रति तास किमान 15,000 रुपये खर्च येतो. प्रत्येक ट्रेनिंग स्कूलप्रमाणे हा खर्च बदलतो. पण ट्रेनिंग स्कूलसाठी सरासरी 40 ते 80 लाख रुपये खर्च येतो. भारतात इतर उड्डाण प्रशिक्षण शाळा देखील असू शकतात. इच्छुक वैमानिकांनी या शाळांचे संशोधन करावे, निर्णय घेण्यापूर्वी प्रतिष्ठा, सुविधा, अभ्यासक्रम ऑफर यासारख्या घटकांचा विचार करावा. लेखी आणि प्रात्यक्षिक चाचण्या पूर्ण केल्यानंतर, तुम्ही कोणत्याही एअरलाइन्सशी संपर्क साधू शकता. एअरलाइन्सच्या गरजेनुसार, विशिष्ट प्रकारच्या विमानांचं प्रशिक्षण घेण्याचा सल्ला दिला जाईल. याला टाइप रेटिंग म्हणतात.
पायलट होण्याचा सर्वात सोपा मार्ग
पायलट होण्याचा सर्वात सोपा मार्ग देखील आहे. जर तुमच्याकडे एक ते दोन कोटी रुपये असतील तर तुम्ही कॅडेट पायलट प्रोग्रामद्वारे थेट पायलट होऊ शकता. अनेक नवीन पायलट तयार करण्यासाठी भारतातील आघाडीच्या विमान कंपन्या हा कार्यक्रम राबवत आहेत. त्यामुळे ज्यांना पायलट बनण्याची इच्छा आहे ते विशिष्ट एअरलाइन कंपनीमध्ये यासाठी अर्ज करू शकतात. मुलाखती पास होणाऱ्या विद्यार्थ्यांना एअरलाइन कंपन्या सर्व प्रशिक्षण आणि नोकऱ्या देतात.
पायलट मिळतो लाखोंमध्ये पगार
भारतातील कनिष्ठ सह-पायलटांना सुरुवातीला 1 ते 2 लाख रुपये पगार मिळतो. जेव्हा तुम्ही मुख्य पायलट बनता तेव्हा तुम्ही किमान 3 लाख रुपये कमवू शकता. शिवाय हा पगार विमान कंपन्यांवरही आधारित असतो. याशिवाय पायलट बनवणारे प्रशिक्षक दरमहा 10 लाख रुपये कमवू शकतात. तुम्ही सह-पायलट म्हणून परदेशात काम करत असाल तर सुरुवातीला तुम्हाला भारतीय मूल्यात किमान 8-10 लाख रुपये पगार मिळू शकतो.
